Infekcje pęcherza moczowego w SM
U pacjentów ze stwardnieniem rozsianym (SM) zakażenia pęcherza moczowego są częstym i poważnym problemem zdrowotnym i powinny być zgłaszane lekarzowi oraz odpowiednio leczone. Zakażenie może dotyczyć samego pęcherza lub obejmować całe drogi moczowe. Infekcje najczęściej powodowane są po przez występowanie objawów samego SM takich jak nieleczone zatrzymywanie moczu czy zaburzenia czynności pęcherza moczowego. Ważne jest rozpoznanie i leczenie infekcji, ponieważ nieleczone zakażenie dróg moczowych może nieść za sobą reakcję łańcuchową od zwiększonej spastyczności do nawet zaburzeń poznawczych co może prowadzić do pojawienia się kolejnego rzutu choroby. W skrajnych przypadkach, nieleczona infekcja może prowadzić nawet do sepsy czyli stanu potencjalnie zagrażającego życiu stanu zapalnego całego organizmu. pamiętajmy, że w SM nasz układ odpornościowy nie działa prawidłowo a infekcje mogą przez to rozwijać się szybciej i intensywniej.
Objawy zapalenia pęcherza
Objawy zakażenia dróg moczowych u pacjentów z SM mogą obejmować wachlarz objawów dotyczących pęcherza moczowego jak również zmęczenie. Jednym z głównych objawów jest nietrzymanie moczu. Inne objawy obejmują częstą potrzebę oddawania moczu; bolesne pieczące odczucie podczas oddawania moczu; ból w pęcherzu lub podbrzuszu; mleczny lub mętny mocz; niepokojący zapach moczu.
Zakażenia dróg moczowych u pacjentów z SM są dość powszechne. Badania wykazują ze 1 na 10 pacjentów w pewnym momencie doznaje wystąpienia infekcji. Jednak wynik ten może być wyższy ponieważ nie wszyscy pacjenci są diagnozowani. Jednak w każdym przypadku należy jak najszybciej podjąć działania medyczne w celu zapobieżenia dalszym skutkom. Celowym jest również prewencja po przez regularne zażywanie ziół i owoców poprawiających stan dróg moczowych jak np. pokrzywa, pietruszka, olej z pestek arbuza czy żurawina.
Skurcze pęcherza moczowego
Skurcze pęcherza moczowego w stwardnieniu rozsianym związane są nietrzymaniem moczu. Objaw jest wynikiem uszkodzeń spowodowanych przez chorobę, która to prowadzi do przerwania sygnałów między rdzeniem kręgowym a mózgiem. Zerwanie takiego sygnału prowadzi może powodować szeroki zakres dysfunkcji w organizmie, w tym wpływa na funkcjonowanie pęcherza moczowego. Ponieważ sygnały pomiędzy mózgiem a centralnym układem nerwowym ulegają uszkodzeniu lub opóźniają się, pęcherz może emitować skurcze przypadkowo i niekontrolowanie.
Czym jest skurcz pęcherza moczowego?
Skurcz pęcherza zwany jest również skurczem wypieracza moczu, występują niekontrolowane skurcze z odczuciem podobnym do wstrzymywania lub puszczania moczu. Z tą różnicą, że chory nie ma nad tym żadnej kontroli. Skurcz te są objawem tak zwanego „pęcherza neurogennego”, który spowodowany jest przez szereg stanów chorobowych w tym SM. Skurcze leczone są razem z innymi objawami i stanami związanymi z dysfunkcją pęcherza. Po wykluczeniu zakażenia dróg moczowych, lekarze często starają się leczyć symptomy nieinwazyjnymi zabiegami, zmianami diety , czy utrzymywaniem pęcherza pustym jak to tylko możliwe.
Celowym jest również ustalenie czy pacjent posiada pęcherz o malej pojemności do 100 ml czy większy powyżej 100 ml. W tym drugim przypadku należy zwracać szczególna uwagę aby zostawał on wypróżniony do końca.
Istniej również dość nowe podejście do leczenia pęcherza nadreaktywnego i skurczów w SM, jest nim Botox (toksyna botulinowa), która jest wstrzykiwana bezpośrednio w ściany pęcherza moczowego. Iniekcje z Botoxu nie są trwałym rozwiązaniem, efekt utrzymuje się przez 6-10 miesięcy po podaniu i należy wykonywać samocenę efektu.
Pęcherz neurogenny
W związku z wpływem stwardnienia rozsianego na centralny układ nerwowy szczególnie w przypadku gdy uszkadzane są funkcje dolnych części ciała, pęcherz neurogenny staje się często przyczyna problemów u pacjentów z SM. Aż 80% chorych skarży się na te zaburzenia. Problemy z pęcherzem mogą być oczywiście spowodowane infekcją dróg moczowych, ale gdy ta przyczyna zostaje wykluczona to najczęstszą diagnozą jest pęcherz neurogenny. W zależności od umiejscowienia zmian w układzie nerwowym możemy wyróżnić:
- Nadreaktywność wypieracza z dessynergią wypieraczowo-zwieraczową- występuje w momencie gdy dochodzi do jednoczesnych skurczów wypieracza i zwieracza cewki, który w prawidłowym stanie powinien być rozluźniony. Powoduje to zwiększone ciśnienia w górnych częściach układu moczowego i może prowadzić do niewydolności nerek.
- Nadreaktywność wypieracza z niewydolnością zwieracza zewnętrznego cewki moczowej, co skutkuje nasilonym nietrzymaniem moczu.
- Arefleksja hiporefleksja wypieracza z dyssynergią wypieraczowo zwieraczową- występuje w momencie gdy jest rozluźniony wypieracz i jednocześnie następuje stały skurcz zwieracza zewnętrznego cewki moczowej. Skutkiem tej sytuacji jest całkowite zatrzymanie moczu w pęcherzu moczowym.
- Arefleksja lub hiporefleksja wypieracza z obniżonym napięciem zwieracza zewnętrznego, skutkuje objawami nietrzymania moczu.
Leczenie pęcherza neurogenne uzależnione jest od rodzaju zaburzenia z którym zmaga się chory. Przy nadreaktywnym pęcherzy często stosuje się leki cholinolityczne obniżające ciśnienie w pęcherzu. Wykonuje się również iniekcje z toksyny botulinowej (Botox). W ciężkich przypadkach zachodzi konieczność nacięcia mięśnia zwieracza zewnętrznego cewki moczowej, natomiast osłabione mięśnie zwieracza zewnętrznego można wzmocnić po przez ostrzykiwaniem na przykład kolagenem. Jeżeli pomimo wszystkich tych działań nie następuje poprawa może zaistnieć konieczność cewnikowania pacjenta.
Pęcherz nadreaktywny
Jest to jeden z dość często występujących dysfunkcji pęcherza w SM. Na szczęście jest on leczony dość skutecznie przy interwencji lekarskiej i przy zaangażowaniu pacjenta. Zaburzenie to polega na sytuacji gdy pęcherz nie jest w stanie utrzymać pełnej pojemności. Podobnie w każdej innej przypadłości związanej z pęcherzem w SM winny jest układ nerwowy w który sygnały nerwowe nie są prawidłowo przesyłane. Pierwszym krokiem w leczeniu jest wykluczenie zakażenia, następnie istotnym jest ustalenie przez lekarza resztkowej ilości moczu po opróżnieniu. Przy pęcherzu nadreaktywnym również doskonale sprawdza się toksyna botulinowa.
Zatrzymanie moczu
Zatrzymanie moczu w stwardnieniu rozsianym jest częstym skutkiem ubocznym dysfunkcji pęcherza moczowego i charakteryzuje całkowitą niemożnością opróżnienia pęcherza moczowego. Istnieją formy ostre jak i przewlekłe tego schorzenia, które mogą być spowodowane przez szeroki zakres innych dolegliwości, takich jak chociażby łagodny przerost prostaty u mężczyzn, zakażenia dróg moczowych lub problemy z mięśniami kontrolującymi oddawanie moczu. W SM zatrzymanie moczu najczęściej jest z wiązane z ostania przyczyną, ponieważ układ nerwowy blokuje sygnały dochodzące do układu moczowego. Bardzo istotna jest szybka reakcja przy zatrzymaniu moczu szczególnie w odniesieniu do chorych na SM. Może ono powodować nie tylko poważne problemy z drogami moczowymi czy problemy skórne ale może również nasilić objawy bezpośrednio związane ze stwardnieniem rozsianym. Osłabienie mięśni i spastyczność mogą być dodatkowo wzmacniane przez zastoje i powodować rozwój kamieni nerkowych.
Wstępne interwencje przy niewielkich zastojach nie są inwazyjne obejmują niewielkie interwencje medyczne, zmianę diety, trening pęcherza czy pilnowanie harmonogramu wizyt w toalecie. Korzystnie wpływa trening miednicy czy elektroterapia, która pobudza sieć nerwów, która kontroluje mięśnie pęcherza moczowego i miednicy. Istniej również metoda InterStim, polega na wszczepieniu pod skórę specjalnego implantu który automatycznie stymuluje splot krzyżowy. Można również wykonać cewnikowanie.