Rzuty w stwardnieniu rozsianym (SM) są wyraźnymi, nagłymi epizodami nowych objawów lub pogorszenia już istniejących. Są cecha charakterystyczną dla SM, pojawiają się a następnie częściowo lub całkowicie zanikają. Występują u około 85% pacjentów w początkowej fazie rozpoznania, pozostałe 15% mam zazwyczaj postać stopniowego postepowania bez zauważalnej remisji.
Charakterystyka rzutów w SM
Rzut może obejmować jeden lub kilka objawów jednocześnie. O rzucie możemy mówić jeżeli objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny. Objawy muszą być specyficzne dla SM a nie spowodowane np. stanem zapalnym czy innym zakażeniem. Pomiędzy rzutami zazwyczaj występuj przerwa wynosząca min 30 dni.
Podstawową przyczyną rzutu jest atak układu odpornościowego na osłonkę mielinową (zewnętrzna warstwę izolacyjna układu nerwowego), co powoduje ze sygnały neuronalne w mózgu i rdzeniu kręgowym przebiegają w sposób spowolniony lub przerywany. Powoduje to głównie zaburzenia związane z utrzymaniem równowagi, koordynacji, zaburzeniami funkcji wzroku, pęcherza moczowego, koncentracji oraz pamięci ale także zostają zaburzone zdolności mobilne chorego, może być odczuwane zmęczenie, osłabienie i drętwienie podobne do uczucia kłucia szpilkami. Objawy powoli ustępują wraz z zakończeniem się tego procesu zapalnego. Osłonka mielinowa pozostaje uszkodzona ale część sygnałów powraca.
Rzut może być wywołany różnymi czynnikami w tym stresem, infekcją czy np. ciążą lub okresem połogu. Istnieje również wiele niepoznanych czynników, które mogą być prekursorami to ataku układu autoimmunologicznego.
Objawy mają również swój osobliwy rozkład od łagodnych do ciężkich postaci.
Łagodne objawy, takie jak zmęczenie, drętwienie i uczucie podobne do kłucia igłami, często nie podlegają leczeniu i są pozostawiane do zaniku. Aczkolwiek w każdym przypadku podejrzenia rzutu najlepiej zasięgnąć opinii lekarskiej.
W przypadku silnych rzutów (takich jak np. utrata wzroku, skrajne osłabienie i słaba równowaga), które kolidują z codziennymi zajęciami eksperci zalecają krótkie infuzje dużymi dawkami kortykosteroidów. Sterydy ułatwiają powrót do normalnego życia po przez zmniejszenie stanu zapalnego, ale nie wpływają na przebieg samej choroby. Najczęstszym sposobem leczenia jest 3-5 dniowe podawanie dożylnie Solu-Medrolu (metyloprednizolonu) lub doustnie Deltasone (prednison). Leczenie steroidami uzyskuje najlepsze wyniki jeżeli jest zastosowane tuż po wystąpieniu charakterystycznych objawów. Jednak sterydy maja liczne skutki uboczne: zwiększają apetyt, masę ciała, powodują zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi czy odwapnienie kości.
Istnieje także metoda wykorzystywana przy ciężkich rzutach. Plazmafereza jest metoda oczyszczania krwi w celu usunięcia przeciwciał atakujących mielinę. Wykorzystywana jest w przypadku gdy mamy bark odpowiedzi na leczenie steroidami.
Po rzucie celowe jest korzystanie z rehabilitacji, która ma na celu przywrócenie najważniejszych funkcji które zostały upośledzone po rzucie. Taka rehabilitacja powinna obejmować zarówno porady fizjoterapeutyczne, jak również dietetyczne czy psychologiczne. Ważna jest również pomoc choremu w domu przy trudnościach w połykaniu, pomocy przy ubieraniu się czy zachowaniu higieny. Odzyskanie pełnej lub częściowej sprawności może potrwać kilka tygodni lub nawet miesięcy. Dlatego zmobilizowana i kompleksowa pomoc jest tak istotna dla chorego.